A story of ಗ್ರೀನ್ citizen!

ಕಡುಕಪ್ಪು ಆಫ್ರಿಕನ್ನರ ಹಸಿರು ಸೌಂದರ್ಯ!

ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ಕವಿ ಡಾ. ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರ `ನಾ ಕಂಡ ಆಫ್ರಿಕಾ’ ಕೃತಿ ಸಿಕ್ಕರೆ ಒಮ್ಮೆ ಓದಿ. ಆಫ್ರಿಕಾ ದೇಶಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಆ ಕೃತಿಯೊಳಗೆ ಬಿಂಬಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸ್ವಿಜರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌, ಅಮೆರಿಕಾ, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ನಮಗೇನೋ ಒಂಥರಾ ಕ್ರೇಜ್‌. ಆಫ್ರಿಕಾ ಅಂದೊಡನೆ ಓ.. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಪೀಪಲ್‌ ಕಂಟ್ರೀಸ್‌….. ಎಂದು ಮೂಗು ಮುರಿದು ಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಆ ಕಡುಕಪ್ಪು ಚರ್ಮದ ಜನರ ದೇಶಗಳ ಹಸಿರು ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ನಾವು ಎಂದಾದರೂ ನೋಡಬೇಕು ಅಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೀವಾ?
ಆಫ್ರಿಕಾ ಖಂಡ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲದ ಖಣಿ. ಅಲ್ಲಿರುವ ಹಸಿರು ಸಂಪತ್ತು ಬೇರಾವ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ. ಆ ಜನರೆಲ್ಲರೂ ಹಸಿರಿನೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆದಿದ್ದಾರೆ. ಹಸಿರು ಆವರ ಜೀವ ಎನ್ನಬಹುದು. ಅವರನ್ನು ನಾವು ಒಂದೇ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ `ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು’ ಎಂದು ಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳ ಜನರು ಆಫ್ರಿಕವನ್ನು ಕಡುಬಡವರ ದೇಶ ಎನ್ನುತ್ತವೆ. ಆ ಖಂಡದ ಹಸಿರು ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರೂ ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ.
ಜಗತ್ತಿನ ಒಟ್ಟು ಭೂ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಪಾಲು ಶೇ. 6ರಷ್ಟು. ಕೀನ್ಯಾ, ತಾನ್ಸಾನಿಯಾ, ಜಿಂಬಾಬ್ವೆ, ಯುಗಸ್ಲೊವೋಕಿಯಾ, ಉಗಾಂಡ, ನೈರೋಬಿ, ಮಡಗಾಸ್ಕರ್‌ ಐಸ್‌ ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಸೇರಿದಂತೆ 53 ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 922 ಮಿಲಯನ್‌ ಮಂದಿ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸೂಡಾನ್‌ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ದೇಶ. ಸಿಯಚಿಲೀಸ್‌ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕದು.

ಆಫ್ರಿಕಾ ಜೀವ ವೈವಿಧ್ಯತೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿ. ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪ್ರಬೇಧಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆಫ್ರಿಕಾ ಆನೆ, ಎಮ್ಮೆ, ಜಿಂಕಿ, ಒಂಟೆಗಳು ವಿಶ್ವದೆಲ್ಲೆಡೆ ಹೆಸರಾಗಿವೆ. ಅಂತೆಯೇ ಆಫ್ರಿಕಾ ಕ್ರೂರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೂ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಯ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಮೊಯಿಂಬಾ ಹಾವು ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ನುಂಗಬಲ್ಲದು. ಅದು ಬಿಡುವ ಉಸಿರು ಸೋಕಿದರೂ ಮನುಷ್ಯನ ಪ್ರಾಣ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಮನುಷ್ಯನ ಇತಿಹಾಸವೂ ಕೂಡ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲೇ ಇದೆ. ಮನುಷ್ಯ ಜೀವಿಯ ಉಗಮದ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆದಕಿದಾಗ ಆಫ್ರಿಕಾಗೆ ಹೋಗಲೇಬೇಕು.
ಇಲ್ಲಿಯ ಬಹುತೇಕ ಜನರು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಅವರು ಅನಾಗರಿಕರಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೂ ಗೆಡ್ಡೆ ಗೆಣಸು ತಿಂದುಕೊಂಡು, ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕದೆ ಬದುಕುವ ಜನರೂ ಅಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಬಹುತೇಕ ದೇಶಗಳು ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯ ಜತೆಯಲ್ಲಿವೆ.
ಆಫ್ರಿಕಾ ದೇಶಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಹಳ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿದೆ. ಹಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಸರ್ಕಾರವಿದ್ದರೆ ಕೆಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾತಂತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ. ಹಸಿವೆಯಿಂದ ಸಾಯುವ ಜನರೂ ಅಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಹಿಂಸೆ ಇದೆ. ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ತುಂಬಿ ತುಳುಕಾಡುತ್ತಿದೆ.
ಸರ್ಕಾರದ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾದ ಮಂದಿ ಅಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಹಸಿರು ಮನುಷ್ಯರು. ಹಸಿನೊಂದಿಗೆ ಹುಟ್ಟಿ ಹಸಿರಿನೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಹಸಿರು ಪ್ರಜೆಗಳು. ಅವರನ್ನೊಮ್ಮೆ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಬರಬೇಕು.

ಓಜೋನ್‌ ದಿನಾಚರಣೆ

ಭೂ ಮಂಡಲವನ್ನು ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟು ಕಾಯುತ್ತಿರುವ ಒಂದು ಹೊದಿಕೆ ಓಜೋನ್‌ ಪದರ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ವಿಷಾಯುಕ್ತ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸುವ ಕೆಲಸ ಈ ಹೊದಿಕೆಯದ್ದು.
ಇಂದು ಓಜೋನ್‌ ಪದರಕ್ಕೆ ಗಂಡಾಂತರ ಒದಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಹಸಿರು ಮನೆ ಅನಿಲಗಳು ಓಜೋನ್‌ ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಉಸಿರುಗಟ್ಟಿಸುತ್ತಿವೆ. ಅಂಟಾರ್ಟಿಕಾ ಓಜೋನ್‌ ಗುಂಡಿ ಇಡೀ ಜಗತ್ತನ್ನು ತಲ್ಲಣಗೊಳಿಸಿದೆ.
ಓಜೋನ್‌ ಪದರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ 1987, ಸೆ. 16ರಂದು ವಿವಿಧ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ `ಮಾಂಟ್ರಿಯಲ್‌ ಪ್ರೊಟೊಕಾಲ್‌’ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಓಜೋನ್‌ ಪದರಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುವಂತಹ ಯಾವುದೇ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಕೈಗೊಳ್ಳಕೂಡದು ಎಂಬ ಬಹುಮತದ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂದು ನಡೆದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಇದರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಸೆ. 16ರಂದು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಓಜೋನ್‌ ದಿನಾಚರಣೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುವುದು.

ಕಸದಿಂದ ರಸ, ರಸದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌!

ಬೆಂಗಳೂರಿನ ತಿಪ್ಪೆಗಳು ಬಹುಬೇಗನೆ ಖಾಲಿಯಾಗಲಿವೆ! ನಗರದ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಕೆರೆಗಳು ಗಬ್ಬುನಾಥ ಮುಕ್ತವಾಗಲಿವೆ. ರಸ್ತೆಗಳ ಇಕ್ಕೆಲೆಗಳು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಲಿವೆ. ಪೌರಕಾರ್ಮಿಕ ಮಂದಿ ನಿಮ್ಮ ಮನೆ ಮುಂದೆ ಬಂದು ಕಸ ಇದ್ರೆ ಕೊಡಿಯಮ್ಮ! ಎಂದು ಕೇಳುವ ಕಾಲ ಬರಲಿದೆ.
ಹೌದು. ಈಗ ಕಸಕ್ಕೆ ಭಾರಿ ಬೇಡಿಕೆ ಬಂದಿದೆ. ಕಸದಿಂದ ರಸ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವ ಎಲ್ಲಾ ಚಿಂತನೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅಂದುಕೊಂಡಿರುವುದೆಲ್ಲಾ ಸರಿಯಾಗಿ ನಡೆದರೆ ಇನ್ನು ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ `ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌’ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಈಗಾಗಲೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ನವೀಕರಿಸಲಾಗದ ಶಕ್ತಿ ಮೂಲಗಳ ಸಚಿವಾಲಯದ(ಎಂಎನ್‌ಆರ್‌ಐ) ಹಸಿರು ನಿಶಾನೆ ದೊರೆತಿದೆ. ಇಷ್ಟರಲ್ಲೇ ನಿಮ್ಮ ಕಸ ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯನ್ನು ಬೆಳಗಲಿದೆ.
ಬೆಂಗಳೂರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತ್ಯಾಜ್ಯವಿಲೇವಾರಿ ಸಮಸ್ಯೆ ಒಂದು ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆ. ಸ್ವಚ್ಛ ಬೆಂಗಳೂರು ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆ ಇದು. ದಿನಂಪ್ರತಿ ಈ ಊರಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ 30.000 ಟನ್‌ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿದೆ. ೃಹತ್‌ ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಿಲೇವಾರಿಗಾಗಿ ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ರೂಪಾಯಿ ಹಣ ಚೆಲ್ಲುತ್ತಿದೆ. ಖಾಸಗೀ ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ ಅದೇನೇನೋ ಸರ್ಕಸ್‌ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.
`ಸ್ವಚ್ಛ ಬೆಂಗಳೂರು’ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳ 2500 ಟನ್‌ ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಿಲೇವಾರಿಗೆ 5.40 ಕೋಟಿ ರೂ. ಹಣ ವೆಚ್ಚ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. 1999ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗಿರುವ `ಬೆಂಗಳೂರು ಟಾಸ್ಕ್‌ ಫೋರ್ಸ್‌’ ಕಸ ವಿಲೆವಾರಿಗೆ ಅವಿರತವಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇಡೀ ದೇಶದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ನಗರಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಸ ವಿಲೇವಾರಿ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ ಆದರೂ ಕಸದ ಕಿರಿಕಿರಿ ಇದ್ದೇ ಇದೆ.
ಈ ಪರಿ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಬಿಸಾಡುವುದಾದರೂ ಎಲ್ಲಿಗೆ? ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯಗಳ ಕಡೆಗೂ ಕಳಿಸುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಾನೂನಿನ ಸಮಸ್ಯೆ. ಕಸದ ಪರ್ಯಾಯ ಬಳಕೆಗೆ ಒಂದು ಮೂಲ ಬೇಕೇ ಬೇಕಿತ್ತು. ಅದರ ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಒ0ದು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ `ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌’ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣ ಯೋಜನೆ.
ಪೌರಕಾರ್ಮಿಕರು ಪ್ರತಿ ಮನೆಯ ಮನೆ ಬಾಗಿಲಿಗೂ ಬಂದು ಕಸ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಈಗಾಗಲೇ ಚಾಲನೆ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದು, ಕಸದ ಆರೋಗ್ಯಗರ ಬಳಕೆಗೆ ಚಿಂತನೆ ನಡೆದಿದೆ. ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ತಯಾರಿಸುವ ಕ್ರಮ ಇತರೆ ವಿದ್ಯುತ್‌ ತಯಾರಿಕಾ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿರುವ ಈ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಎಂಟರಿಂದ ಹತ್ತು ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್‌ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಗುರಿ ಹೊಂದಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಘಟಕವು ರಾಜ್ಯಲ್ಲೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಿದ್ಯುತ್‌ ತಯಾರಿಕಾ ಘಟಕವಾಗಲಿದೆ. ಖಾಸಗಿ ಕಂಪನಿಗಳ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಈ ಘಟನ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಮಗಾರಿ ಆರಂಭಿಸಲಿದೆ. ಪೂರೈಸಬೇಕಾಗಿರುವ ಕಾನೂನು ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಮೂಲಗಳ ನಿಗಮ(ಕೆಆರ್‌ಇಡಿಸಿ) ನಿರ್ವಹಿಸಲಿದೆ.
ಖರ್ಚುವೆಚ್ಚ: ಉದ್ದೇಶಿತ ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ 65 ಕೋಟಿ ರೂ. ಹಣ ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಎರಡರಿಂದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ನವೀಕರಿಸಲಾಗದ ಶಕ್ತಿ ಮೂಲಗಳ ಸಚಿವಾಲಯವು 10 ಕೋಟಿ ರೂ ಸಬ್ಸಿಡಿ ನೀಡಲು ಒಪ್ಪಿದೆ.
ಸೈಡ್‌ ಎಫೆಕ್ಟ್‌: ಏನೇ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೂ ಅದರಿಂದ ಅವಗುಣಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಯೋಜನೆ ಜಾರಿಯಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಗಿರುವ ಸೈಡ್‌ ಎಫೆಕ್ಟ್‌ ಅಂದರೆ ಪರಿಸರ ನಾಶ ಸಮಸ್ಯೆ. ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಉರುವಲಾಗಿ ಬಳಸಿದಾಗ ಅದರ ಶಾಖ ಇಂಧನ ಮೂಲವಾಗುತ್ತದೆ. ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಸುಡುವಾಗ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಹೊಗೆ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಮಲಿನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಸರ ತಜ್ಞರು ಅನುಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಯೋಜನೆಯ ಮೇಲೆ ವೆಚ್ಚ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಹಣವನ್ನೇ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಿದರೆ ಪರಿಸರ ನಾಶ ತಡೆಯಬಹುದು ಎಂಬುದು ಅವರ ವಾದವಾಗಿದೆ.
ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಾಯುಮಾಲಿನ್ಯ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣದಿಂದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರ ಹಾಳಾಗಲಿದ್ದು ಹೊರ ಹೊಮ್ಮುವ ಹೊಗೆ ಸೇವಿಸುವ ಜನರಿಗೆ ವಿವಿಧ ರೋಗಗಳು ಹರಡುವ ಭೀತಿ ಇದೆ.
ಏನೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಾಗಲೂ ಈ ಪರಿಸರ ಸಮಸ್ಯೆ ಎದುರಾಗುತ್ತದೆ. ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲೂ ಪರಿಸರ ನಾಶ ಸಮಸ್ಯೆ ಎದುರಾಗಿದೆ. ಈ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಎರಡು ಲಾಭಗಳಿವೆ. ಒಂದು: ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ. ಎರಡು: ವಿದ್ಯುತ್‌ ಉತ್ಪಾದನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಯೋಜನೆ ಜಾರಿಯಿಂದ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಏನೂ ಇಲ್ಲ. ಘಟಕದ ಚಿಮಣಿಯನ್ನು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಪರಿಸರ ನಾಶ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ತಡೆಗೋಡೆ ಹಾಕಬಹುದು. ಈಗ ಮೊದಲು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ ಪರಿಸರ ತಜ್ಞರನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡುವುದು

30,000 ಮರಗಳಿಗೆ ಗಂಡಾಂತರ!?

ಬೆಂಗಳೂರು ಬರಿದಾಗಲಿದೆ..!
ಉದ್ಯಾನ ನಗರ ನಮ್ಮೂರು ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲ ಮುಗಿಯುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ 30 ಸಾವಿರ ಮರಗಳು ನೆಲಕ್ಕುರುಳಲಿವೆ. ನಗರದ 120 ರಸ್ತೆಗಳ ಅಗಲೀಕರಣಕ್ಕೆ ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದ್ದು, ರಸ್ತೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿರುವ ಮರ ಕಡಿಯುವ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ಯಾಲೆಸ್‌ ರಸ್ತೆಯಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ಶೇಷಾದ್ರಿ, ಅವೆನ್ಯೂ, ಕೆಆರ್‌, ರಿಚ್ಮಂಡ್‌ ಮುಂತಾದ ರಸ್ತೆಗಳು ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ.
ಅಮಾಯಕ ಮರಗಳು ಅನ್ಯಾಯವಾಗಿ ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಬಾಯಿಗೆ ಬಲಿಯಾಗಲಿವೆ.
ಇದು ನಿಜವೇ!?
30 ಸಾವಿರ ಮರ ಕಡಿಯುವುದು ಅಂದರೆ ಹುಡುಗಾಟವೇ?
ಯಾರನ್ನು ಕೇಳಿ ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಈ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿದೆ?
ಸರ್ಕಾರ ಏನು ಕಡ್ಲೆಕಾಳು ತಿನ್ನುತ್ತಿದಿಯೇ?
ಈ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬರಲೇಬೇಕು!
ಇದು ಎಷ್ಟು ನಿಜ, ಎಷ್ಟು ಸುಳ್ಳು ಅಂತಾ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ `ಹಸಿರು ಉಸಿರು’ ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದು ಇದು ನಿಜ! ಎನ್ನುತ್ತಿದೆ. ಈ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಕಿ-ಅಂಶಗಳ ವರದಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿರುವುದೂ ಕೂಡ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯೇ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ ನಾಗರಿಕರು ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಕ್ರಮದ ವಿರುದ್ಧ ಬಂಡೇಳದಿದ್ದರೆ ಇನ್ನು ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕೈದು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಅಷ್ಟೂ ಮರಗಳು ನೆಲಕ್ಕುರಳಲಿವೆಯಂತೆ. ಇದರಿಂದ ಮರ ಮಾತ್ರ ಬೀಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ರಸ್ತೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ಕುಟುಂಬಗಳೂ ಕೂಡ ಬೀದಿಗೆ ಬೀಳಲಿವೆ.
ಇನ್ನೂ ಒಂದು ಹೆಜ್ಚೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿರುವ ಹಸಿರು ಉಸಿರು ರಾಜ್ಯ ಹೈ ಕೊರ್ಟ್‌ ಬಾಗಿಲು ಬಡಿದಿದೆ. ಮರ ಕಡಿದು ರಸ್ತೆ ಅಗಲೀಕರಣ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸುವಂತೆ ರಿಟ್‌ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ.
ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ (ಜೂ.25) ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಪ್ಯಾಲೇಸ್‌ ರಸ್ತೆ ಅಗಲೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿಯೇ ಬಿಟ್ಟಿತು. ಹಸಿರು ಉಸಿರು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಕಣ್ಣು ಕೆಂಪೇರಿತು. ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು.
ಪ್ರಕರಣ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿದೆ, ಯಾವ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಆಯುಕ್ತರು ಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದರು ಎಂಬುದು ಅವರ ಆರೋಪ. ಆಯುಕ್ತರಿಗೆ ಕಾನೂನು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲವೇ? ಡೌನ್‌ ಡೌನ್‌ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಅಂದರು. ಅವರ ಇನ್ನೊಂದು ಆರೋಪ ಏನು ಅಂದರೆ `ನಾವು ಪರಿಸರ ಪ್ರೇಮಿಗಳು ಮಹಾರಾಣಿ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುತ್ತಾ ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಕಚೇರಿಗೆ ಬಂದರೆ ಆಯುಕ್ತ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ನಮ್ಮ ಮನವಿಯನ್ನು ಆಲಿಸುವುದಿರಲಿ ನಮ್ಮ ಬಳಿಗೆ ಬರುವ ಸೌಜನ್ಯ ತೋರಬಾರದೇ? ಸಭೆಯಿಂದ ಎದ್ದು ಹೋಗುವುದೇ?’ ಎಂಬುದು. ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಕೂಡ ಅವರ ಒತ್ತಾಯ.
ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಸರಿಯೇ ಆಯುಕ್ತರೇ ಎಂದು ಬಿಬಿಎಂಪಿ ಆಯುಕ್ತ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ….`ಅವರು ಯಾರು ಅಂತ ನನಗೆ ಗೊತ್ತೇ ಇಲ್ಲ. ಬಾಯಿಗೆ ಬಂದತೆ ಏನೇನೋ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬಿಹೇವ್‌ ಮಾಡಬೇಕು ಅನ್ನೋದೇ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಕಚೇರಿಗೆ ನುಗ್ಗಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಾನು ಸಾರಾಸಗಟಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ ಎದ್ದುಹೋದೆ.’ ಎಂದರು.
ಎರಡು ಲಕ್ಷ ಗಿಡ ನೆಡ್ತೀವಿ: ಹಸಿರು ಉಸಿರು ಸಂಸ್ಥೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿರುವ ವರದಿ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಿಷ್ಟು: `ಅವರ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ನಗರದ 120 ರಸ್ತೆ ಅಗಲೀಕರಣಕ್ಕೆ 1, 500 ಕೋಟಿ ಹಣ ಬೇಕು. ಅಷ್ಟೊಂದು ಹಣ ಸರ್ಕಾರದ ಬೊಕ್ಕಸದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿದೆ? ರಸ್ತೆ ಅಗಲೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ನಗರ ಬೆಳೆದಂತೆ ರಸ್ತೆಯೂ ಬೆಳೆಯಬೇಕು. ರಸ್ತೆ ಅಗಲ ಮಾಡಲು ಮರ ಕಡಿಬೇಕು ನಿಜ. ಆದರೆ ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಗಿಡ ಹಾಕ್ತೀವಿ. ಅಗಲೀಕರಣ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಿರುವುದು ನಿಜ. ಪರಿಸರವಾದಿಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಮೇರೆಗೆ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ 800 ಮರ ಕಡಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರಂತೆ 2 ಲಕ್ಷ ಗಿಡ ನೆಡುವ ಕಾರ್ಯ ಯೋಜನೆಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ.’ ಎಂದರು.
ಹಸಿರು ಉಸಿರು ಸಲ್ಲಿಸಿರುವ ರಿಟ್‌ಅರ್ಜಿ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದು ಬೇರೆನೆ! `ಹೋಗಿಲಿ ಬಿಡ್ರಿ. ಕೋರ್ಟ್‌ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅಂದ್ರೆ. ನಿಲ್ಲಿಸ್ತೀವಿ. ಅವರುಂಟು, ಕೋರ್ಟುಂಟು, ಸರ್ಕಾರವುಂಟು. ನಮಗೇನು’ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು.
ಇಲ್ಲಿ ಎರಡೂ ಪಕ್ಷ(ಆಯುಕ್ತರು ವಿರುದ್ಧ ಹಸಿರು ಉಸಿರು)ಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಪರಿಸರವಾದಿಗಳ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯತೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿ ವರದಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದಾಗ ಅಧಿಕಾರಿಯಾದವನು ಅದಕ್ಕೆ ಸೋಗು ಹಾಕದೆ ಲಕ್ಷ್ಯ ಕೊಡಬೇಕು. ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ಆ ವರದಿ ಒಂದು ಅಂದಾಜು. ಅದೇ ಅಂತಿಮವಲ್ಲ.
ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ರಸ್ತೆ ಅಗಲೀಕರಣ ಪ್ರಕರಣ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಆದೇಶ ಬರುವ ತನಕ ಕಾಯಲೇಬೇಕು. ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಯೋಜನೆಗೆ ಹಸಿರು ನಿಶಾನೆ ತೋರಿದರೆ ಬೆಂಗಳೂರು ತನ್ನ ಹಸಿರು ಸೌಂದರ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುಂತೂ ನಿಜ.

ನಾವು ನೀರಿನ ಅಜ್ಞಾನಿಗಳು!

ನೀರಿನ ಅಜ್ಞಾನ ಕಾಡುತ್ತಿದೆ…..!
ಮಳೆ ಬಂದು ನಿಂತಾಗ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಗಮನಿಸಿ. ನಗರದ ಎಲ್ಲಾ ಮೋರಿಗಳು ಮಳೆ ನಿಂತ ಅರ್ಧ ಗಂಟೆ ಕಾಲ ಧೋ ಎಂದು ತುಂಬಿ ಹರಿಯುತ್ತವೆ. ರಸ್ತೆಗಳೂ ಮೋರಿಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಮನೆಗಳಿಗೆ ನೀರು ನುಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಗೊತ್ತುಗುರಿ ಇಲ್ಲದೆ ಹರಿದು ಹಳ್ಳಸೇರುತ್ತದೆ. ಸಿಂಪ್ಲಿ ವೇಸ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ವಾಟರ್‌!
ಇದು ನೀರಿನ ಅಜ್ಞಾನ (ವಾಟರ್‌ ಇಲ್ಲಿಟೆರೆಸಿ) ಅಲ್ಲದೆ ಮತ್ತಿನ್ನೇನು? ನೀರಿನ ಮಹತ್ವ ಅರಿತ್ತಿದ್ದರೆ ಜೀವಜಲ ಈ ಪರಿ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತಿತ್ತೆ? ಮನೆ ಮೇಲೆ ಮನೆ ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಇಷ್ಟಗಲ `ಮಳೆ ನೀರು ಸಂಗ್ರಾಹಕ’ ಕಟ್ಟಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಖ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಜ್ಞಾನವೇ ಸರಿ.
ನಾಗಾಲೋಟದ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಸಮಸ್ಯೆ ಬಲು ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ 64 ಮಿಲಿಯನ್‌ ಲೀಟರ್‌ ಶುದ್ಧ ನೀರನ್ನು ಕಾರ್‌ ತೊಳೆದು, ತಮ್ಮ ಮನೆಯ ನಾಯಿತೊಳೆದು ವ್ಯರ್ಥಮಾಡಲಾತ್ತಿದೆ. ನೀರಿನ ಬೇಕಾಬಿಟ್ಟಿ ಬಳೆಕೆಯಿಂದಾಗಿ ನರಗದ ನೀರಿನ ಬೇಡಿಕೆ ಪೂರೈಕೆಯಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿ ನೀರು ಬರುತ್ತೆ. ಕಾವೇರಿ ನೀರು ಬರುತ್ತೆ. ಯಾವ ನೀರು ಬಂದರೂ ಅಷ್ಟೆ. ಕೊಡ ನೀರಿಗೆ ರೂಪಾಯಿ ಕೊಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುವ ಸ್ಥಿತಿ ಸಾಗುತ್ತಲೇ ಇದೆ!
ಮಂಡಳಿ ಏನು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ: ಬೆಂಗಳೂರು ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ಒಳ ಚರಂಡಿ ಮಂಡಳಿ (ಬಿಡಬ್ಲ್ಯುಎಸ್‌ಎಸ್‌ಬಿ) ಮಳೆ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಕುರಿತು ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ಬರೀ ಅದರ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತದೆಯೋ ಹೊರತು ಅದರ ಕಾರ್ಯರೂಪದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಿಲ್ಲ.
ಹೊಸ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ `ಮಳೆನೀರು ಸಂಗ್ರಾಹಕ’ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಡ್ಡಾಯವಾದರೆ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಬಹುತೇಕ ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಇದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯ ಮಾಡಬೇಕೋ ಬೇಡವೋ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಆದರೆ ಮಂಡಳಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ನಗರದ ಶೇ. 90ರಷ್ಟು ಕಟ್ಟಡ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಮಳೆನೀರು ಸಂಗ್ರಹಣೆಯ ಅರಿವಿಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರದ ಈ ಯೋಜನೆ ಮಂಡಳಿಯಿಂದ ಕಡೆಗಣಿಸ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ: ನಗರದ ಹೊರ ವಲಯವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ನೀರನ್ನು ಅಳತೆ ಇಲ್ಲದೆ ಫೋಲು ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ಅವರಿಗೆ ನೀರು ಬೇಕಷ್ಟೆ. ಬೇಕಾದ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯವಧಾನ ಇಲ್ಲವಾಗಿದೆ. ಮಳೆನೀರು ಸಂಗ್ರಾಹಕ ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಿಂದುಮುಂದು ನೋಡುವ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂದೆ ನೀರಿಗಾಗಿ ಕೈಚಾಚಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ. ನದಿ ನೀರು ನೇರವಾಗಿ ಅವರ ಪ್ಯಾಕ್ಟರಿಯೊಳಗೆ ಬಂದು ಬಿಡಬೇಕು!
ಸಬ್ಸಿಡಿ ಇದೆ: ಮಳೆನೀರು ಸಂಗ್ರಾಹಕ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮುಂದಾದವರಿಗೆ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮಂಡಳಿ ತೆರಿಗೆ ಸಬ್ಸಿಡಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಾಲ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ ನಂತರ ಅದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಲ್ಪ್‌ಲೈನ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೂ ಇದೆ. ನಾಲ್ಕು ರೀತಿಯ ಸಂಗ್ರಹಕ ಮಾದರಿಗಳಿವೆ. ವಾಸದ ಮನೆಗಳಿಗೆ, ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ, ಇನ್ನಿತರ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಸಂಗ್ರಹಕಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೇಂದ್ರ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಂಡಳಿ ಮಳೆನೀರನ್ನು ಅಮೂಲ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. ಮಳೆ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಕ ನಿರ್ಮಾಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯ ಮಂಡಳಿಗಳಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಂಡಳಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನೀರಿನ ಬೇಡಿಕೆ ಪೂರೈಸಲು ಈ ಯೋಜನೆ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.
ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ವೈಪರಿತ್ಯ ಪರಿಸರದೊಳಗೆ ಮಳೆರಾಯ ಬರುವುದೇ ಅಪರೂಪವಾಗಿರುವ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲ. ನೀರು ನಿರ್ವಹಣೆ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರಕ್ಕೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಚಾಲೆಂಜ್‌. ಮಳೆನೀರಿನ ಅಮೂಲ್ಯತೆಯ ಅರಿವು ಮೊದಲು ಮೂಡಬೇಕು. ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಮಳೆನೀರಿನೋಳಗೆ ಮಕ್ಕಳಾಟ ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಪ್ರವಾಹ ಬಂದು ಮನೆಗಳು ಕೊಚ್ಚಿ ಹೋಗುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಇಷ್ಟೊಂದು ನೀರು ಮಳೆ ಇಲ್ಲದೆ ಬರಲಾರದು. ಬಂದಾಗ ಬಿಡದೆ ಹಿಡಿಯಬೇಕು. ಬಿಟ್ಟರೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಗ್ರೇಟ್‌ ಲಾಸ್‌!

ಬೆಂಗ­ಳೂ­ರಿ­ನಲ್ಲಿ ರವಿ ಮರೆ­ಯಾ­ದಾಗ….!

ಮೊನ್ನೆರಾಜ­ರಾ­ಜೇ­ಶ್ವರಿ ನಗ­ರ­ದಲ್ಲಿ ಸರಿ­ಸು­ಮಾರು 5 ಗಂಟೆ ಕಾಲ ಕರೆಂಟ್‌ ಇರ­ಲಿಲ್ಲ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 7 ಗಂಟೆಗೆ ಕರೆಂಟ್‌ ಮಾಯ­ವಾ­ಯಿತು. ಆಗ­ತಾನೆ ಹಾಸಿ­ಗೆ­ಯಿಂದ ಮೇಲೆದ್ದ ಮಂದಿ ಬೆಸ್ಕಾಂ ಅಧಿ­ಕಾ­ರಿ­ಗ­ಳಿಗೆ ಹಿಡಿ­ಶಾಪ ಹಾಕಿ­ದರು.
ಬೆಸ್ಕಾಂ ಕಚೇ­ರಿ­ಯಲ್ಲಿ ಟೆಲಿ­ಫೋ­ನ್‌­ಗಳು ರಿಂಗ­ಣಿ­ಸಿ­ದವು. ಜನರ ಮೇಲೆ ಬೆಸ್ಕಾಂ ಅಧಿ­ಕಾ­ರಿ­ಗಳ ಅವಾಜ್‌…..
`ಏನ್ರೀ! ಪೇಪರ್‌ ನೋಡ­ಲ್ವೆನ್ರೀ. ಯಾವ ಯಾವ ಏರಿ­ಯಾ­ಗ­ಳಲ್ಲಿ ಲೋಡ್‌ ಶೆಡ್ಡಿಂಗ್‌ ಇದೆ ಅಂತ ಎಲ್ಲಾ ರಿಪೋರ್ಟ್‌ ಬಂದಿದೆ. ಮಾತೆ­ತ್ತಿ­ದರೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಫೋನ್‌ ಮಾಡ್ತೀರಾ. ಕರೆಂಟ್‌ ಏನು ನಮ್ಮ­ಪ್ಪನ ಮನೆ ಆಸ್ತೀನಾ.’ ಫೋನ್‌ ಕುಕ್ಕಿದ ಆತ.
ಇದೊಂದು ಥರಾ ಫುಡ್‌­ಚೈನ್‌ ಇದ್ದ­ಹಾಗೆ. ಒಂದ­ರಿಂದ ಇನ್ನೊಂ­ದಕ್ಕೆ ನಂಟು. ಕರೆಂಟ್‌ ಇಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ನೀರು ಬರಲ್ಲ. ನೀರಿಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ಸ್ನಾನ ಇಲ್ಲ. ಸ್ನಾನ ಇಲ್ಲದೆ ಆಫೀ­ಸ್‌ಗೆ ಹೋಗೋ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಕೆಲ­ವರು ಸೆಂಟ್‌ ಹೊಡ­ಕೊಂಡು ಹೋಗ್ತಾರೆ ಬಿಡಿ! ಬೆಳಗೆ ಎದ್ದು ಬಟ್ಟೆ ಎಲ್ಲಾ ಒಗಿ­ಯೋಣ ಎಂದು ಮಲ­ಗಿದ ನಾರಿ­ಮ­ಣಿ­ಯ­ರಿಗೆ ದಿನ­ಪೂರ್ತಿ ಮೂಡ್‌ ಆಫ್‌. ಛಾರ್ಜ್‌ ಮಾಡ­ದ­ವರ ಸೆಲ್‌­ಫೋನ್‌ ಸ್ವಿಚ್ಡ್‌ ಆಫ್‌. ಹಾಲು ಹಣ್ಣು ತಣ್ಣಗೆ ಮಾಡುವ ರೆಫ್ರೀ­ಜ­ರೇ­ಟರ್‌ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಕೂತಿದೆ.
ಅಂಗೂ ಹಿಂಗೂ ನ್ಸೂಸ್‌ ಪೇಪರ್‌ ತಿರುವಿ ಹಾಕಿ­ದ­ವರು ಸಮ­ಸ್ಯೆ­ಯಿಂದ ಸೇಫ್‌. ಯಾಕೆಂ­ದರೆ ನಾಳೆ ಕರೆಂಟ್‌ ಇರಲ್ಲ ಅಂತ, ಇರುವ ನೀರನ್ನು ಹಿತ ಮಿತ­ವಾಗಿ ಬಳ­ಸಿ­ಕೊ­ಳ್ಳ­ಬ­ಹುದು. ರೆಫ್ರಿ­ಜ­ರೇ­ಟ­ರ್‌ಗೆ ರಾತ್ರಿ­ಇಡೀ ಚಾರ್ಜ್‌ ಮಾಡಿ­ಕೊ­ಳ್ಳ­ಬ­ಹುದು. ಈ ರೀತಿಯ ಬೇರೆ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊ­ಳ್ಳ­ಬ­ಹುದು. ಒಟ್ಟಾರೆ ಕರೆಂಟ್‌ ಇಲ್ಲದೆ ಹೇಗೆ ಜೀವನ ಮಾಡ­ಬ­ಹುದು ಅಂತ ಪ್ಲಾನ್‌ ಮಾಡ­ಬ­ಹುದು.
ಬೆಸ್ಕಾಂ ಅಧಿ­ಕಾ­ರಿ­ಗಳು ಏನಂ­ತಾರೆ?: ಬೆಂಗ­ಳೂರು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಸೇವೆ ನಿಗಮ(ಬೆಸ್ಕಾಂ) ಉತ್ತರ ವಿಭಾ­ಗದ ಎಕ್ಸಿ­ಕ್ವೀ­ಟೀವ್‌ ಎಂಜಿ­ನಿ­ಯರ್‌ ಒಬ್ಬರು ಹೇಳೋ ಪ್ರಕಾರ ಬೆಂಗ­ಳೂ­ರಲ್ಲಿ ಲೋಡ್‌ ಶೆಡ್ಡಿಂಗೇ ಇಲ್ಲ­ವಂತೆ. ಆದ್ರೆ ದಿನಾ ಪೂರ್ತಿ ಕರೆಂಟ್‌ ತಗಿ­ತಾ­ರಂತೆ! ಕಾರ­ಣ­ವಿಷ್ಟೆ: ಏನಾ­ದರೂ ಟೆಕ್ನಿ­ಕಲ್‌ ಕಾರಣ ಇದ್ದಾಗ, ಅಂದರೆ ಕಂಬ ಬಿದ್ದು ಹೋದಾಗ, ಲೈನ್‌ ತೊಂದರೆ ಇದ್ದಾಗ, ಶಾರ್ಟ್‌ ಶರ್ಕಿಟ್‌ ಆದಾಗ, ಲೈನ್‌ ವಿಸ್ತ­ರಣೆ ಮಾಡು­ವಾಗ ಲೈನ್‌ ತಗಿ­ಯಲೇ ಬೇಕು. ಇದನ್ನು ಇಲಾಖೆ ಲೋಡ್‌ ಶೆಡ್ಡಿಂಗ್‌ ಅನ್ನೊ­ದಿಲ್ಲ. ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರ­ಣದ ಫವರ್‌ ಕಟ್‌ ಅಂತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಾರ್ವ­ಜ­ನಿ­ಕರ ಸಹ­ಕಾರ ಬೇಕು ಅಂತಾರೆ ಅವರು.
ತೊಂದರೆ ಮುಕ್ತ ಅಪಾರ್ಟ್‌ ಮೆಂಟ್‌: ವಿದ್ಯುತ್‌ ಇಲಾಖೆ ಅಪಾ­ರ್ಟ್‌­ಮೆಂ­ಟ್‌­ಗ­ಳನ್ನು ಬಹು­ಮ­ಹಡಿ ಕಟ್ಟ­ಡ­ಗಳು ಎಂದು ಕರೆ­ಯು­ತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಟ್ಟ­ಡ­ಗ­ಳಿಗೂ ಇವಕ್ಕೂ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾ­ಸ­ವಿದೆ. ಇದ­ರಲ್ಲಿ 500 ಸ್ಕ್ವೇರ್‌ ಮೀಟ­ರ್‌­ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿಸ್ತೀರ್ಣ, 25 ಕಿಲೋ ವ್ಯಾಟ್ಸ್‌­ತಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಬಳ­ಸುವ ಕಟ್ಟ­ಡ­ಗಳು ಸೇರು­ತ್ತವೆ. ಅದು ಅಪಾ­ರ್ಟ್‌­ಮೆಂಟ್‌ ಆಗಿ­ರ­ಬ­ಹುದು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಕಟ್ಟಡ ಆಗಿ­ರ­ಬ­ಹುದು. ಇವು­ಗ­ಳಿಗೆ ನೀಡುವ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನೆಗೆ ನೀಡುವ ಸಂಪ­ರ್ಕ­ಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನ. ಮುಖ್ಯ­ವಾಗಿ ಬಹು­ಮ­ಹಡಿ ಕಟ್ಟ­ಡ­ಗ­ಳಿಗೆ ಕಡ್ಡಾ­ಯ­ವಾಗಿ ಸ್ವತಃ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌­ಫಾ­ರ್ಮರ್‌ ಹೊಂದಿ­ರ­ಬೇಕು. ಹೀಗಾಗಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂದ­ರ್ಭ­ಗ­ಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ಟೆಕ್ನಿ­ಕಲ್‌ ಕಾರಣ ಉದ್ಬವ ಆಗ­ಲಾ­ರದು. ಅಪಾ­ರ್ಟ್‌­ಮೆಂಟ್‌ ನಿವಾ­ಸಿ­ಗಳು ಫವರ್‌ ಕಟ್‌ ಸಮ­ಸ್ಯೆ­ಯಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸೇಫ್‌. ಶಾರ್ಟ್‌ ಶರ್ಕಿ­ಟ್‌­ನಂ­ತಹ ಮೇಜರ್‌ ಅನಾ­ಹು­ತ­ಗ­ಳಾ­ದಾಗ ಅಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಸಮಸ್ಯೆ ಇದ್ದದ್ದೇ.
ಮಾಹಿತಿ ಬೇಕು: ಬೆಂಗ­ಳೂ­ರಂಥ ಊರಲ್ಲಿ ಬದು­ಕಲು ಅನ್ನ, ನೀರು, ಗಾಳಿ ಇವಿಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಇದ್ರೆ ಸಾಕಾ­ಗಲ್ಲ. ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯ­ವಾದ ಅಂಶ ಅಂದರೆ ಮಾಹಿತಿ. ಮಾಹಿ­ತಿಯ ಅರಿವು ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ಈ ಊರ ಜೀವನ ಬಲು ಕಷ್ಟ­ಕರ. ಮುಳ್ಳಿನ ಮೇಲಿನ ಜೀವನ. ಯಾವಾಗ ಅದೇನು ಅಪಾಯ ಬರುತ್ತೆ ಅಂತ ಹೇಳ­ಲಿಕ್ಕೆ ಬರೊಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ ಕರೆಂಟ್‌ ಇಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಏನೇ­ನೆಲ್ಲಾ ಆಗಿ ಹೋಗುತ್ತೆ. ವಿದ್ಯುತ್‌ ಮೇಲಿನ ಅವ­ಲಂ­ಬನೆ ಇಲ್ಲಿ ತಾರಕ ಸ್ಥಿತಿ­ಯ­ಲ್ಲಿದೆ. ಬೇರೊಂದು ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲ ಇವ­ರಿಗೆ ಬೇಕಿಲ್ಲ! ಹಳ್ಳಿ­ಗ­ಳಲ್ಲಿ ದಿನಕ್ಕೆ 12 ಗಂಟೆ ಕರೆಂಟ್‌ ಮಾತ್ರ. ಪಾಪ! ಅವರು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಬಗ್ಗೆ ತಲೆ­ಕೆ­ಡಿ­ಸಿ­ಕೊ­ಳ್ಳು­ವು­ದಿಲ್ಲ. ಸೀಮೆ­ಎಣ್ಣೆ ದೀಪ ಹಳ್ಳಿ­ಗ­ಳಲ್ಲಿ ಎಂದೆ­ದಿಗೂ `ನಂ­ದದ ದೀಪ.’
`ಮಾ­ಹಿತಿ ಇಂದು ಜಗ­ತ್ತನ್ನು ಆಳು­ತ್ತಿದೆ.’ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಮಾಹಿತಿ ಮಾತ್ರ­ವಲ್ಲ. ಹವಾ­ಮಾನ ವರದಿ, ಕ್ರೈಮ್‌ ರಿಪೋರ್ಟ್‌, ಪ್ರಮುಖ ರಾಜ­ಕೀಯ ಆಗು­ಹೋ­ಗು­ಗಳು ಇವೆ­ಲ್ಲ­ದರ ಮಾಹಿತಿ ಬೇಕು. ಎಲ್ಲೋ ನಡೆ­ಯುವ ಒಂದು ಘಟನೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿ­ತ­ವಲ್ಲ. ನಾಳೆ ಇಲ್ಲೇ ಸಂಭ­ವಿ­ಸಿ­ಬಿ­ಡ­ಬ­ಹುದು. ಇಲ್ಲಿಯ ಅದೆಷ್ಟೋ ಕಟ್ಟ­ಡ­ಗಳು ಭಯೋ­ತ್ಪಾ­ದಕ ಸ್ಫೋಟನಾ ಪಟ್ಟಿ­ಯ­ಲ್ಲಿವೆ. ಇದೆ­ಲ್ಲ­ದರ ಮಾಹಿತಿ ಇದ್ದರೆ ಒಳ್ಳೆ­ಯದು.

‘ಭೂಮಿ’ ಹುಡು­ಗರ ಸಾಹ­ಸ­ಗಾಥೆ

ದಿನಂ­ಪ್ರತಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡ್ತೀವಿ. ಅದೇ ರೋಡು, ಅದೇ ಟ್ರ್ಯಾಫಿಕ್ಕು. ಅದೇ ಆಫೀಸು, ಅದೇ ಕಂಪ್ಯೂ­ಟರು. ಅದೇ ಬಾಸು, ಅದೇ ಕೊಲೀಗು. ಅದೇ ಊರು….ವಾ­ರ­ದೊ­ಳ­ಗೊಂದು ವೀಕ್ಲಿ ಆಫು. ಅದೇ ಫೋರಂ. ಅದೇ ಟಾಕೀಸು. ಅಂಥದ್ದೇ ಫಿಲ್ಮು. ನೋ ನೋ ನೋ ವೀಕ್ಲಿ ಆಫ್‌ ಬೇಡ್ವೇ ಬೇಡಾ ಓಟಿ ಮಾಡೋಣ!
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಮಾಡಿ, ಜೀವ­ನ­ದೊ­ಳಗೆ ಒಂದಷ್ಟು ಥ್ರಿಲ್‌ ಬೇಡ್ವಾ? ಜೋಶ್‌ ಬೇಡ್ವಾ? ಕುತೂ­ಹಲ ಬೇಡ್ವಾ? ಬೇಕಾ­ಗಿ­ರೋದು, ಬ್ಯಾಡ­ದಿ­ರೋದು ಎಲ್ಲಾನು ತುಂಬ್ಕೊಳ್ಳೋ ನೂರ್ಮಡಿ ಮೆಮೋರಿ ಹೊಂದಿರೊ ಈ ಬ್ರೈನಿಗೆ ಒಂಚೂರು ರೆಸ್ಟ್‌ ಬೇಡ್ವಾ? ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ಆ ಬಡ­ಪಾಯಿ ಬ್ರೈನು ಹಣ ಕೇಳತ್ತಾ ವಡವೆ ಕೇಳುತ್ತಾ ವಸ್ತ್ರ ಕೇಳುತ್ತಾ?
ಹೌದು. ಎಲ್ಲಾ ಬೇಕು ನಿಜ. ಆದ್ರೆ….ಈ ಥ್ರಿಲ್ಲು, ಜೋಶು ಇವು­ಗಳ ಅರ್ಥನೇ ತಿಳೀ­ತಿಲ್ಲ! ಪೋರಂ­ನಲ್ಲಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ ನೋಡೋ­ದ­ಕ್ಕಿಂತ ಥ್ರಿಲ್‌ ಬೇಕಾ? ಕಾಫಿ ಡೇನಲ್ಲಿ ಅವರ್ಸ್‌ ಅವರ್ಸ್‌ ಕೂರೋ­ದ­ಕ್ಕಿಂತ ಕುತೂ­ಹಲ ಬೇಕಾ? ರಾತ್ರಿ ಹನ್ನೆ­ರಡು ಹತ್ತು­ತ್ತಲೇ ಎಂ.ಜಿ. ರೋಡಲ್ಲಿ ಹಂಡ್ರೆಡ್‌ ಸ್ಪಿಡ್‌­ನಲ್ಲಿ ರೋಡ್‌ ರೇಸ್‌ ಮಾಡೋ­ದ­ಕ್ಕಿಂತ ಜೋಶ್‌ ಬೇಕಾ? …..ತಲೆ ಚಿಟ್ಟು ಹಿಡಿದು ಹೋಯ್ತು. ವಾಟ್‌ ಈಸ್‌ ಮೀನ್‌ ಬೈ ಜೋಶ್‌!?
ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೊಣ: ಆ ಹುಡು­ಗ­ರಿಗೆ ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೊ­ದ್ರಲ್ಲಿ ಅದೆಂ­ಥದೋ ಜೋಶ್‌. ಮೆಟ್ಟ­ಲಿವೆ ಹತ್ಕೊಂ­ಡೋ­ಗ್ರಯ್ಯ ಅಂದ್ರೆ ನೋ ನೋ ಅಂತಾರೆ. ಬಸ್‌ ಹೋಗ್ತವೆ ಹೋಗ್ರಯ್ಯ ಅಂದ್ರೆ ನೋ ನೋ ಅಂತಾರೆ. ಒಂದ­ಥಸ್ತು ಮಹಡಿ ಹತ್ತೋಕೆ ಮುಖ ನೋಡುವ ಇವ್ರು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟ­ದಿಂದ ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಅಡಿ ಎತ್ತ­ರದ ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತುಲು ಮೂಖ ಮೂತಿ ನೋಡಲ್ಲ! ಎಂಥ ಹುಚ್ಚು­ತನ! ಇಲ್ಲ ಇಲ್ಲ… ಇದೇ ಜೋಶ್‌! ದಿಸ್‌ ಈಸ್‌ ವಾಟ್‌ ಮೀನ್‌ ಬೈ ಥ್ರಿಲ್‌.
ಅದು ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್‌. ಅವರ ತಂಡದ ಹೆಸರು: `ಭೂಮಿ…ಸು­ತ್ತು­ವೆವು ನಾವು’ ಅದೆಂಥಾ ದುರ್ಗಮ ಬೆಟ್ಟ­ವಾದ್ರೂ ಸೈ. ಪಟ್ಟಿ­ಯೊ­ಳ­ಗಿ­ರುವ ಬೆಟ್ಟ­ಗಳು: ಕೊಡ­ಚಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ, ಕುಮಾರ ಪರ್ವತ, ರಾಮ­ನ­ಗರ ಬೆಟ್ಟ, ಮಧು­ಗಿರಿ ಪರ್ವತ ಹಾಗೂ ಮೊನ್ನೆ ತಾನೆ ಹೋಗಿ ಬಂದ ಕರ್ನಾ­ಟ­ಕದ ಅತಿ ಎತ್ತ­ರದ ಮುಳ್ಳ­ಯ್ಯನ ಗಿರಿ ಶಿಖರ.
ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್‌ ಮಾಡೋ­ದ್ರಲ್ಲಿ ಇವರು ಅದೆಷ್ಟು ಥ್ರಿಲ್‌ ಆಗ್ತಾರೆ ಅಂದ್ರೆ. ಅದನ್ನು ಹೇಳೋಕೆ ಸಾಧ್ಯನೇ ಇಲ್ವಂತೆ. ಅದೊಂದು ಘಟ­ನೆ­ಯಾ­ಗಿದ್ರೆ ಪಟ್ಟಂತ ಹೇಳ­ಬ­ಹು­ದಿತ್ತು. ಆದ್ರೆ ಅದೊಂದು ಅನು­ಭವ. ಅನು­ಭ­ವಿ­ಸ­ಬೇ­ಕಷ್ಟೆ ಅಂತಾರೆ.
ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದು: ಅದು ಮುಳ್ಳ­ಯ್ಯನ ಗಿರಿ. ನಾವು ಸಹಸ್ರ ಅಡಿ ಎತ್ತ­ರ­ದ­ಲ್ಲಿದ್ವಿ. ಮೋಡ­ದೊ­ಳಗೆ ಮುಚ್ಚಿ ಹೋಗಿದ್ವಿ. ಎತ್ತ ನೋಡಿ­ದ­ರತ್ತ ಮಂಜಿನ ರಾಶಿ. ಒಬ್ಬ­ರಿ­ಗೊ­ಬ್ಬರು ಕಾಣಲ್ಲ. ಹೇ.. ಇದ್ದೀಯ…ಹೀಗೆ ಮಾತಾ­ಡ್ಬೇಕು. ಅವನ ಮೀಸೆ ಮೇಲೊಂದು ಸಣ್ಣ ಮಂಜಿನ ಹನಿ. ಮುಟ್ಟಿ­ದರೆ ಕೆಟ್ಟೋ­ಗುತ್ತೆ. ಬಿಡ­ಕ್ಕಾ­ಗುತ್ತಾ? ಕೆಮರಾ ಕಣ್ಣು ಫುಲ್‌ ಬಿಜಿ. ಉಶ್ಯಪ್ಪಾ! ಸುಸ್ತಾಯ್ತು. ಚಾಕ­ಲೇಟ್‌ ತಿನ್ನೊಣ. ಕವರ್‌ ಎಸ­ದೀರಿ ಜೋಕೆ. ಜೇಬ್ನಲ್‌ ಇಟ್ಕೊಳಿ. ದಿಸ್‌ ಈಸ್‌ ಎನ್ವಿ­ರಾ­ನ್‌­ಮೆಂಟ್‌ ಫ್ರೆಂಡ್ಲಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್‌!
ಅಬ್ಬಾ. ಅಲ್ಲೊಂದು ಎತ್ತ­ರದ ವ್ಯೂ ಪಾಯಿಂಟ್‌. ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿದ್ರೆ, ಸ್ವರ್ಗ­ಕ್ಕಿನ್ನು ಮೂರೇ ಗೇಣು. ಛೆ, ಮೊಬೈಲ್‌ ನಟ್‌­ವ­ರ್ಕಿಲ್ಲ. ಈ ಸುಖದ ಅನು­ಭವ ಹಂಚ್ಕೊ­ಳ್ಳೋಣ ಅಂದ್ರೆ. ಸಿಕ್ಕೇ ಬಿಡ್ತು ತುತ್ತ ತುದಿ. ಅಲ್ಲೊಂದು ಪುಟ್ಟ­ಗುಡಿ. ದೇವ­ರಿ­ಗೊಂದು ನಮ­ಸ್ಕಾರ. ತಮಾಷೆ ಏನು ಗೊತ್ತಾ? ನಾವು ಕಷ್ಟ­ಪಟ್ಟು ಟ್ರೆಕ್‌ ಮಾಡ್ಕೊಂಡ್‌ ಬಂದ್ರೆ, ಬಸ್ಸಲ್ಲಿ ಬಂದು ನಾಲ್ಕು ಮೆಟ್ಟಿಲು ಏರಿ ಏದು­ಸಿರು ಬಿಡುವ ಟೂರಿ­ಸ್ಟ್‌­ಗಳ ಸಾಧ­ನೆಯ ಮಾತು­ಗಳು.
ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿ­ಯಲ್ಲಿ ಕುವೆಂಪು ನೆನ­ಪಾ­ದರು…
ಹೋಗು­ವೆನು ನಾ ಹೋಗು­ವೆನು ನಾ
ನನ್ನ ಒಲು­ಮೆಯ ಗೂಡಿಗೆ
ಬೇಸರಾಗಿದೆ ಬಯಲು
ವನ ಬನಂ­ಗಳ ಗಿರಿ­ಬ­ನಂ­ಗಳ ಮಲೆ­ನಾ­ಡಿಗೆ
ಹೋಗು­ವೆನು ನಾ…

ನಾವು ಹತ್ತಿದ್ದು ಮುಳ್ಳ­ಯ್ಯ­ನ­ಗಿರಿ, ಇಳಿ­ದಿದ್ದು ಬಾಬಾ ಬುಡನ್‌ ಗಿರಿ. ಇದು ಸುಲ­ಭದ ಚಾರ­ಣ­ವಲ್ಲ. ನಿಜಕ್ಕೂ ಧೈರ್ಯ ಬೇಕು. ಅದು ನಡೆ­ದಾ­ಡುವ ದಾರಿ­ಯಲ್ಲ, ದಾರಿ­ಯಿ­ಲ್ಲದ ಬೆಟ್ಟ. ನಾವೇ ದಾರಿ ಹುಡು­ಕ­ಬೇಕು. ದಾರಿ ತಪ್ಪಿದ ಮಕ್ಕ­ಳಾ­ದರೆ ದೇವ್ರೇ ಗತಿ! ದಿಕ್ಸೂಚಿ ಇಲ್ಲ­ದಿ­ದ್ದರೆ ಚಾರಣ ಕಷ್ಟ. ಗಾಯ ಗ್ಯಾರಂಟಿ. ಫಸ್ಟ್‌ ಏಡ್‌ ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್‌ ಅಂದ್ರೆ ಬೆನ್ನಿ­ಗೊಂದು ಬ್ಯಾಗು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತೆ. ಕೆಲ­ವೊಂದು ಹತಾ­ರ­ಗಳೂ ಜತೆ­ಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಕೊಂ­ಡಿ­ರ­ಬೇಕು. ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್‌ ಸಾಮಾ­ಗ್ರಿ­ಗಳು ಅಂಗ­ಡೀಲಿ ಸಿಗ್ತವೆ. ಗುಂಡಾ­ಗಿ­ರುವ ಭೂಮಿನಾ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಿ­ದೆ­ವೆಂಬ ಭಾವ ನಮ್ಮದು. ಈ ಅನು­ಭಾವ ಮತ್ತೆ­ಲ್ಲಿಂದ ಸಿಗತ್ತೆ ಹೇಳಿ?
`ಭೂಮಿ’ ಹುಡು­ಗರು ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತಿದ ಕತೆ ಇದು. ಇನ್ನೆಲ್ಲೂ ಈ ಥ್ರಿಲ್‌ ಸಿಕ್ಕೋದೆ ಇಲ್ಲಾ ಅಂತಾರೆ ಇವ್ರು. ದೇಶ ಸುತ್ತ ಬೇಕು ಇಲ್ಲಾ ಓದ­ಬೇಕು ನಿಜ, ಮುಂದಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಸೊ­ದಾದ್ರೆ ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ಬೇಕು. ಪ್ರಕೃ­ತಿಯ ಅಂಗ­ಳ­ದೊ­ಳಗೆ ಅವಳ ಸೌಂದರ್ಯ ಕಾಣುವ ಸೌಭಾಗ್ಯ ಚಾರಣ. ಕೆಲ­ವರು ಚಾರ­ಣ­ವನ್ನು ಮೋಜು ಅಂದ್ಕೊಂ­ಡಿ­ದಾರೆ. ಚಾರ­ಣ­ಕ್ಕೋ­ದ­ವರು ಪರಿ­ಸ­ರ­ವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡಿ ಬರ್ತಾರೆ. ಚಾರಣ ಹೊಸ­ದೊಂ­ದನ್ನು ಜಗ­ತ್ತೊಂ­ದನ್ನು ತೋರಿ­ಸು­ತ್ತದೆ. ಇದು ಮೋಜು ಅಲ್ಲವೇ ಅಲ್ಲ. ಇದು ಸಾಹ­ಸ­ಗಾಥೆ.

ಕೆ. ಆರ್‌. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ: ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನರಕ!

ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬಂದು, ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಕೆ ಆರ್‌ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಡೆ ಹೊದವನಿಗೆ ಹೇಗಿದೆ ಬೆಂಗಳೂರು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿನೋಡಿ. `ಇಷ್ಟು ದಿನ ನರಕವನ್ನು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ ಆದರೆ ಈಗ ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡೆ, ಏನು ಗುರು ಇದು ಇಷ್ಟೊಂದು ಕೆಟ್ಟದಾಗಿದೆ? ಇವರೆಲ್ಲಾ ಮನುಷ್ಯರಾ? ಒಂದು ಅಡ್ರೆಸ್‌ ಕೇಳಿದರೆ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ’ ಎನ್ನುತ್ತಾನವನು. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದು ಫ್ರೆಶ್‌ ಆಗಿ ಆಪೀಸ್‌ಗೆ ಹೊರಟು, ಅಕಸ್ಮಾತ್‌ ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಇಳಿದುಕೊಂಡರೆ ಅವತ್ತೆಲ್ಲಾ ಮೂಡ್‌ ಆಪ್‌. ಯಾಕೆಂದರೆ ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ ಸ್ಥಿತಿ ಆ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿದೆ.


ನಾಲ್ಕು ಕಡೆಯಿಂದಲೂ ಚತುಸ್ಪಥ ರಸ್ತೆ, ಮೇಲ್ಗಡೆ ಫ್ಲೈಓವರ್‌, ಫ್ಲೈಓವರ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಸ್ತೆಗಳು, ದಟ್ಟ ಜನಸಂದಣಿ, ಕಿರಿದಾದ ಜಾಗ, ಬಳಕೆಯಾಗದ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗಗಳು, ರಸ್ತೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಸೆಕೆಂಡ್‌ ಹ್ಯಾಂಡ್‌ ಚಪ್ಪಲಿ ಮಾರಾಟ, ಜನ ಮತ್ತು ವಾಹನಗಳು ತಿರುಗಾಡುವ ಒಂದೇ ಜಾಗ, ಟ್ರಾಫಿಕ್‌ ನಿಯಂತ್ರಕರ ಮಾತಿಗೆ ಕ್ಯಾರೆ ಎನ್ನದ ಮಹಾಶಯರು, ಕೋಟೆಯ ಎದುರಿಗಿರುವ ಒಂದೇ ಒಂದು ಉಚಿತ ಶೌಚಾಲಯ, ಅಲ್ಲಿನ ನೂಕುನುಗ್ಗಲು, ಬಳಕೆಯಾಗದ ಪಾವತಿ ಶೌಚಾಲಯಗಳು, ಉಸಿರು ಕಟ್ಟಿಸುವ `ಸು’ಗಂಧ, ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯವ ಕಾವೇರಿ ನದಿ. ಅಬ್ಬಾ! ಒಂದಾ ಎರೆಡಾ…
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಒಂದೇ ಕಡೆ ಎದುರಾದಾಗ ಯಾರಿಗೆ ತಾನೆ ಮೂಡ್‌ ಆಪ್‌ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೇಳಿ. ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಅದು ಮಾರ್ಕೆಟ್‌, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಂದ ಮೇಲೆ ಮಾರುವವರು ಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕೆ ಆರ್‌ ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ ಮಾತ್ರ ವಿಶೇಷವಾದುದು. ನಿಮಿಷಕ್ಕೊಂದು ಹೊಡೆದಾಟ, ಜಗಳಗಳು ಅಸಂಖ್ಯಾತ. ಜೋಕೆ ! ಏನಾದರು ಕೊಳ್ಳಲು ಹೋಗಿ ಜಾಸ್ತಿ ಚೌಕಾಶಿ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟೀರಿ, ನಿಮ್ಮ ಜೊತೆ ಯಾರು ಇಲ್ಲ ಅಂದ್ರೆ ನಿಮಗೆ ಏಟು ಬೀಳುವುದಂತು ಗ್ಯಾರಂಟಿ.
ಬಸ್‌ ಹಿಡಿಯುವುದುಕ್ಕಾಗುತ್ತದೆಯೇ ಅಲ್ಲಿ? ಹೋಗಲಿ ಬಸ್‌ ಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಜನರಾಗಲಿ ಅಡ್ರಸ್‌ ಕೇಳಿದರೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆಯೆ? ಅದೂ ಇಲ್ಲ. ಕೈಯ್ಯಲ್ಲಿ ಚೀಟಿ ಇಡ್ಕೊಂಡು, ಸರ್‌ ಈ ಬಸ್‌ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ? ಎಂದು ಕೇಳಿ ನೋಡಿ. ಸುಮ್ಮನೆ ಕತ್ತು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತಾರಷ್ಟೆ. ಅದರರ್ಥ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಅಂತಲು ಅಲ್ಲ ಅಥವಾ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂತಲೂ ಅಲ್ಲ. ಕತ್ತು ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿದರೆ ಏನಂತ ಅರ್ಥ ಮಾಡ್ಕೊಬೇಕು ಸರ್‌? ಅಂತ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಕೇಳಿಬಿಟ್ಟರಿ ಅಂತ ಇಟ್ಕೊಳಿ. `ಏನಪ್ಪಾ ಮೈಗೆ ಉಷಾರಿಲ್ವ. ಮನೇಲಿ ಹೇಳಿ ಬಂದಿದ್ದೀಯ ತಾನೆ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ತಳ್ಳಿಯೇಬಿಡುತ್ತಾರೆ.
ಪಾಪ! ಕೆಲಸ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ನೂರಾರು ಯುವಕರು ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಅನುಭವ ಕೇಳದರೆ, ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರದು ರೋಚಕ. ಅಪ್ಪಾ! ಕೆಲಸವೂ ಬೇಡ ಈ ಮಾನಸಿಕ ಹಿಂಸೆಯೂ ಬೇಡ ಎಂದು ಹೆದರಿ ಓಡಿ ಹೋಡಿಹೋಗುವವರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕೊರತೆ ಇಲ್ಲ. ಸಿಟಿ ಬಸ್‌ ಹತ್ತಿ, ಯಾವುದೇ ಪಾರ್ಕಿಗೆ ಹೋಗಿ. ಕೈಯಲ್ಲೊಂದು ಪೈಲ್‌ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಹಣೆ ಬರಹವನ್ನು ಅದರಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಕೆಲಸಕ್ಕೊಸ್ಕರ ಕಾದು ಬೆಂಡಾಗಿ ಹೈರಾಣಾಗಿ ಕೈಚೆಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುತ್ತಾರೆ. ಗೆಳೆಯರ ರೂಮಿನಲ್ಲೋ, ಹಾಸ್ಟೆಲ್ಲುಗಳಲ್ಲೊ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ, ಅಪ್ಪ ಖರ್ಚಿಗೆ ಅಂತ ಕೊಟ್ಟ ದುಡ್ಡು ಖಾಲಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಗಟ್ಟಿಯಾದ, ದೃತಿಗೆಡದ, ಆತ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸವಿರುವ ಯವಕ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಕ್ಷಣಕ್ಕೋಸ್ಕರ ಎಲ್ಲಾ ಟಾರ್ಚರ್‌ ಸಹಿಸಿಕೊಂಡು ಕಾಯುತ್ತಾನೆ. ಆ ಕ್ಷಣ ಬಂದಾಗ, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕಹಿಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮರೆಯಲಾಗದ ಅನುಭವಗಳೆಂದು ದಾಖಲಿಸಿಡುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ಅದನ್ನುತೆಗೆದು ನೋಡಿ `ಇದು ನಾನೇನಾ?’ ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿ ಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇನ್ನು ಕಾಯಲಾಗದ, ದೃತಿಗೆಟ್ಟ ಜೊಳ್ಳು ಯುವಕ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕಹಿಸತ್ಯಗಳಿಗೆ ಬೆದರಿ ಮಾಯವಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಹಣ ಉಳ್ಳವನು ಎಂಜಿ ರೋಡ್‌ಗೋಗ್ತಾನೆ ಸ್ವಾಮೀ, ಉಳ್ಳದವ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕು ಹೇಳಿ, ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ಗೇ ಹೋಗಬೇಕು. ಯೂನಿರ್ವಸಿಟಿಯ ಡಿಗ್ರಿ ಗಳನ್ನು ನೆಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಬಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಬದುಕಿಲ್ಲ.
ಯುವತಿಯರ ಪಾಡು: ಇನ್ನು ಯುವತಿಯರ ಪಾಡು ನೆನಸಿಕೊಂಡರೆ ಭಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಅವಳು ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ನ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವಾಗ ಅದೆಷ್ಟುಜನ ಅವಳ ಸೊಂಟ ಜಿಗುಟಿರುತ್ತಾರೋ ಅವಳಿಗೇ ಗೊತ್ತು. ಎಲ್ಲವನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಂಡು ನಡೆದರೆ ಬಚಾವ್‌, ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಕೊಚ್ಚೆಗೆ ಕಲ್ಲೆಸೆದು ಮಖಕ್ಕೆ ಸಿಡಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ! ಕೆಲ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಂತೂ ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ ಕಡೆ ಹೋಗುವುದಿರಲಿ ಆ ಕಡೆ ತಲೆ ಹಾಕಿಯೂ ಮಲಗಲು ಹೆದುರುತ್ತಾರೆ.
ಇದು ನಮ್ಮ ಊರಲ್ಲ, ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯಲ್ಲ; ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಅನ್ನಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ `ಇದು ಕರ್ನಾಟಕವೇ ಅಲ್ಲ, ಇಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವೇ ಇಲ್ಲ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ಭವಿಷ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ’ ಎಂದು.
ಆ ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾಗಿರೋ ಒಂದು ಬಸ್‌ ಸ್ಟಾಂಡಿಲ್ಲ ರೀ. ವಾಣಿ ವಿಲಾಸ ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು ಒಂದೇಕಡೆ ಇವೆ. ಎರಡು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳಿಗೆ ಒಂದೇ ರಸ್ತೆ. ಕೆಂಗೇರಿ ಕಡೆಯಿಂದ ಬರುವ ಬಸ್ಸು ನಿಲ್ಲುವ ಜಾಗವಂತೂ……ಅದು ಜಾಗವಲ್ಲ ಗೊಜ್ಜೆ ಗುಂಡಿ. ಕಲಾಸಿಪಾಳ್ಯ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉಚಿತ ಶೌಚಾಲಯವಿದೆ. ಹೊಸದು, ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದು. ಅದರೊಳಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಹೋದರೆ ಹೊರಕ್ಕೆ ಬರುವುದು ಸಾಹಸವೇ ಸರಿ. ಗಬ್ಬು ನಾಥ ಛೀ!
ಕಣ್ಣಿನ ವ್ಯವಹಾರ: ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ನ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯ. ರಾತ್ರಿ ಹತ್ತು ಗಂಟೆ ಆಯ್ತು ಅಂದ್ರೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಏನೇನೋ ವ್ಯವಹಾರಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅದು ಕಣ್ಣಿನ ವ್ಯವಹಾರ. ಹೆಂಗಸರ ಗುಂಪೊಂದು ನಿಂತಿರುತ್ತದೆ, ಯಾವನೋ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗ್ತಾನೆ. ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲೇ ಏನೇನೋ ಮಾತುಕತೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ, ಅದಕ್ಕೆಂದೇ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಆಟೊವೊಂದು ಸುಯ್ಯನೆ ಬರುತ್ತದೆ, ಇಬ್ಬರನ್ನು ಹತ್ತಿಸಿಕೊಂಡು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದೆ ಮಾಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಮುಗಿಯಿತು, ಚಲುವ ಸುವರ್ಣ ಕನ್ನಡ ನಾಡು!
ಇದು ಬೆಂಗಳೂರು, ಸಿಲಿಕಾನ್‌ ಸಿಟಿ, ವ್ಯಾಲಿ, ಮೆಟ್ರೋ ನಗರ. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ನಿಜವಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕ್ಷಣಕಾಲ ಯೋಚಿಸಿದರೆ ಇದು ಗಬ್ಬುನಗರ.